"Με το τσιγκέλι"

Θούλη Στάϊκου

57 πάρα πολύ μικρά διηγήματα

 

Ιστορίες από αυτές που μέσα σου πιάνουν χίλιες λέξεις και μία εικόνα. Από αυτές που διηγείσαι συνέχεια στους ανθρώπους και στον ευατό σου για να τις ησυχάσεις. Από αυτές που δεν ησυχάζουν παρά μόνο αν τις βγάλεις μία – μία με το τσιγκέλι. Και με όσες πιο λίγες λεξεις γίνεται. Να μην περισσεύει καμία, κι ας μείνει έστω και μία.


Κριτικές
Συντάκτης του ισχνού τόμου και συγγραφέας του εν τω άμα η Θούλη Στάικου, αρχιτέκτων, εκπαιδευτικός και κατά τις λοιπές ιδιότητές της πολυτεχνίτισσα, αλλά ολιγογράφος πάντα.
Οσον αφορά τα διηγήματά της, μικρά βεβαίως, όμως το καθένα τους αποτελεί άσκηση ύφους, και όχι επειδή οι λέξεις που τα συνιστούν είναι μετρημένες. Θα έλεγα πως η κ. Στάικου αρχικά πρέπει να έγραψε αυτά τα κείμενα με περίσσεια ψυχής.
Κατόπιν έκοψε την περίσσεια και άφησε μονάχα την ψυχή της, την ψυχή τους. Αλλιώς πώς θα προέκυπτε αυτός ο συμπαγής και συντετμημένος, ο απέριττος και αψιμυθίωτος λόγος; Ας δούμε ένα δείγμα του:
«Ενώ στη γεωμετρία υπάρχει θεός. Εδώ δεν φοβάσαι τίποτα. Δεν ιδρώνεις, ούτε κρυώνεις ποτέ. Είναι ένα καθαρό και ευχάριστα δροσερό μέρος, όπου δεν χρειάζεται να φυλάγεσαι συνέχεια. Ολα είναι στη θέση τους και κανένας κίνδυνος δεν παραμονεύει. Τα πάντα ορίστηκαν μιας εξαρχής με τέσσερις πέντε καθαρές κουβέντες, εύληπτες και προφανείς για τον καθένα. Δεν υπάρχει μέρος αόριστο, δεν υπάρχει μηδέν στον παρονομαστή, ούτε καν παρονομαστής δεν υπάρχει. Ολα καλά. Λέω να μείνω εδώ για πάντα».
Υποστηρίζω, λοιπόν, ότι αυτό το βιβλίο κυοφορήθηκε για καιρό μες στον νου της συγγραφέως, γράφηκε κατόπιν και δουλεύτηκε πάλι για καιρό.
Εδιωξε τα πολλά μαλάματα απ’ τις σελίδες της η κ. Στάικου, μας το παρέδωσε λαγαρό, σαν τις προθέσεις της.
Αν το αγοράσετε και το βάλετε πλάι στο κρεβάτι σας, τις νύχτες θα λάμπει μες στο σκοτάδι. Ανεκτίμητο.
Θ. Γεωργιάδης
http://www.ethnos.gr

Είναι η πρώτη φορά στη ζωή μου που νιώθω την ανάγκη να γράψω λίγα λόγια σχετικά με  ένα λογοτεχνικό έργο. Και παρ’ όλο που ξέρω πως υπάρχουν άλλοι που θα το έκαναν πολύ καλύτερα, το τολμάω. Με τον τρόπο μου και με πολύ θαυμασμό για το κείμενο που σκοπεύω να εκθειάσω. Με τον τρόπο μου, εννοώντας πως  απλά θα εκθέσω τι αναμόχλευσε μέσα μου το εν λόγω κείμενο, και θα το κάνω περισσότερο απευθυνόμενη στη συγγραφέα του με τις θερμές μου ευχαριστίες για την μεστή απόλαυση  που μου προσέφερε.

Ο λόγος για την κυρία Θούλη Στάϊκου και για το βιβλίο της «Με το Τσιγκέλι», που κυκλοφόρησε το 2009 από τις εκδόσεις Έναστρον. Άργησε το βιβλίο να πέσει στα χέρια μου αλλά ευτυχώς έπεσε. Το διάβασα ένα βράδυ και το ξαναδιάβασα ολόκληρο το επόμενο βράδυ. Εφικτό, μια και μιλάμε για 79 σελίδες, για 57 μικρές ιστορίες, της μιας, της μισής, της μιάμιση σελίδας ή ακόμα και της μιας λέξης. Αναπόφευκτο, γιατί άμα το αρχίσεις δεν το αφήνεις από τα χέρια σου. Απαραίτητο, γιατί είναι τόσο πυκνό ώστε η δεύτερη ανάγνωση είναι αναγκαία. Επιθυμητό, γιατί είναι τόση η δύναμη του κειμένου που λες «θέλω κι άλλο» και το ξαναπιάνεις από την αρχή.

Η κυρία Στάϊκου είναι αρχιτέκτων, αλλά όχι μόνο,  και γεννήθηκε το 1952. Αυτά από το βιογραφικό της. Που σημαίνει ότι οι 57 ιστορίες ήταν το 2009 όσες και τα χρόνια της. Τυχαίο; Πιθανότατα. Οι 57 ιστορίες, σύντομες, πυκνές, αφαιρετικές και πλήρεις δίνουν μια ολόκληρη ζωή, ίσως τη δική της ζωή, από γεννήσεως μέχρι του «προαναγγελθέντος» θανάτου. Δίνουν παράλληλα και το πλαίσιο ενός πίνακα, οικογενειακού, ψυχολογικού, κοινωνικού, πολιτικού, ανθρώπινου, μέσα στον οποίο δια-γράφεται η ηρωίδα. Υπαινικτικά αλλά με άφθαστη μαεστρία και λιτότητα μας ξαφνιάζει η οξύτητα, μας συγκινεί η αυθεντικότητα, μας γοητεύει η αλήθεια του κειμένου και η διεισδυτική του δύναμη. Δεν περισσεύει καμία λέξη αλλά και καμία δεν λείπει. Είναι σαν να μας χαράζει η αφήγηση το σώμα και την ψυχή με προτάσεις  πυκνές, με λέξεις ακριβείς  και με σιωπές αιχμηρές. Μαντεύουμε τις εποχές από μια πεταμένη εφημερίδα, από το «μέσα» ή το «μετά» που παρεισφρύουν στο κείμενο αινιγματικά, για να αναγκαστούμε  να ψαχτούμε, να θυμηθούμε ή να μαντέψουμε. Διακρίνουμε την προσωπική πορεία ενός ανθρώπου, τα πώς και τα γιατί του, από μικρά συμβάντα της παιδικής ηλικίας που στοιχειοθετούν, σε ανύποπτο χρόνο, την αλήθεια του και τη δική μας μαζί. Με το τσιγκέλι, όπως ακριβώς, ωριμάζοντας κανείς κατακτά την αυτοεπίγνωση, αν είναι τυχερός κι αν το τολμήσει. Η κυρία Στάϊκου  τολμά και μάλιστα με ένα τρόπο αριστοτεχνικό.  Τόσο γοητευτικό, τόσο αποτελεσματικό ώστε μας ωθεί να μιμηθούμε όχι τη γραφή της, που είναι μοναδικά ιδιαίτερη, αλλά την λυτρωτική πορεία αυτογνωσίας στην οποία έντεχνα μας εισάγει. 

Δεν είχα την πρόθεση να μιλήσω με όρους λόγιους, ούτε να κάνω ανάλυση κειμένου ή λογοτεχνική αξιολόγηση. Ήθελα μόνο να εκφράσω και να μοιραστώ τον ενθουσιασμό μου. Ήθελα μόνο να πω πως αγάπησα αυτό το κείμενο και πίσω απ’ αυτό τον άνθρωπο που το έγραψε. Και μπορώ μόνο να δηλώσω πως ένα τέτοιο κείμενο, 57 πάρα πολύ μικρά διηγήματα που είναι ωστόσο ισοδύναμα και ισάξια με ένα ολόκληρο  μυθιστόρημα, δεν σβήνεται από τη μνήμη του αναγνώστη εύκολα. Μεγάλη αρετή σε καιρούς εφήμερης ποιότητας και μεγάλη αξία σε εποχές βραχύβιας λάμψης.

Κυρία Στάϊκου, σας ευχαριστώ!

Κατίνα Βλάχου

http://literarybistro.blogspot.gr