 |
| VIKTOR DENI, 1919 “Θάνατος στο κεφάλαιο – ή θάνατος κάτω απ’ τη φτέρνα του κεφαλαίου” |
Η Οκτωβριανή Επανάσταση χαρακτηρίστηκε από πολλούς αστούς ιστορικούς γεγονός παράδοξο, αφύσικο, τερατώδες, ανήθικο, σκανδαλώδες. Αυτά και άλλα ανάλογα επίθετα ανασύρθηκαν βιαστικά από τα λεξικά προκειμένου να καλυφθεί πρόχειρα η αμηχανία που δημιούργησε η απίστευτα εύκολη επικράτηση των Μπολσεβίκων του Λένιν τον Οκτώβρη του 1917.
Αμέσως μετά το πρώτο σοκ που προκάλεσε η επανάσταση των προλετάριων στην ντόπια και στην ευρωπαϊκή αστική τάξη όλοι, ακόμα και οι Μπολσεβίκοι, προσπαθούν να καταλάβουν τι ακριβώς συνέβη και η αναμενόμενη αστική επανάσταση κατέληξε τόσο εύκολα σε μια μη αναμενόμενη προλεταριακή επανάσταση. Αστική επανάσταση περίμεναν οι αστοί και προλεταριακή τους προέκυψε στα καλά καθούμενα. Από τότε οι αστοί όλου του κόσμου θα τρέμουν τους κομουνιστές. Κανείς δεν ξέρει τι μπορούν να σκαρώσουν στα γρήγορα αυτοί οι «εξωγήινοι».
Ηρεμήστε, κύριοι, τίποτα δεν θα μπορούσαν να πετύχουν οι ρώσοι κομουνιστές το 1917 αν δεν τους ευνοούσε η ιστορική συγκυρία, που δημιούργησαν οι φεουδάρχες με τις βρωμιές τους και οι αστοί με τις πονηριές τους. Οι κομουνιστές είναι επαναστάτες, δεν είναι μάγοι. Η μαρξιστικής καταγωγής επανάσταση δεν προκύπτει βάζοντας το Μαρξ να χτυπήσει το μαγικό ραβδί στο βράχο, όπως ο Μωυσής. Ηρεμήστε, κύριοι, κανείς δεν μπορεί να βγει έξω απ’ την ιστορία και να την ελέγχει από πάνω, για τον απλό λόγο πως κανείς δεν μπορεί να έξω από το χρόνο. Η ιστορία είναι χρόνος. Επειδή, όμως, το μέλλον εμπεριέχει και τον προσωπικό μας θάνατο, έχουμε την τάση να παριστάνουμε τη στρουθοκάμηλο χώνοντας το κεφάλι στην κινούμενη άμμο του χρόνου που περνάει και μας προσπερνάει για να φέρει στη θέση μας άλλους, και άλλους… Όλους αυτούς που ονομάζουμε απογόνους.
Είμαστε και υποκείμενα και αντικείμενα της ιστορίας. Την ιστορία και τη φτιάχνουμε και την υφιστάμεθα. Την Οκτωβριανή Επανάσταση την έκαναν και οι προλετάριοι και οι αστοί και οι φεουδάρχες. Όλοι μαζί. Την Οκτωβριανή Επανάσταση την έκανε η Ανάγκη.
Ηρεμήστε, κύριοι, καμιά επανάσταση δεν μπορεί να φέρει τη «συντέλεια του κόσμου». Η άσχετη με τις επαναστάσεις και τις αντεπαναστάσεις συντέλεια του κόσμου δεν έχει σχέση με κανέναν δαίμονα, καπιταλιστικής ή κομουνιστικής καταγωγής. Η συντέλεια του κόσμου είναι ένα φυσικό γεγονός που θα συμβεί ύστερα από μερικά εκατομμύρια χρόνια, όταν ο Ήλιος εκραγεί και στη θέση του εμφανιστεί μια «μαύρη τρύπα». απ’ αυτές που αναστατώνουν τους αστρονόμους όταν ερευνώντας τον έναστρο ουρανό ανακαλύπτουν εδώ κι εκεί «μαύρες τρύπες», που ορίζουν τη θέση όπου πριν υπήρχε ένα «ολοζώντανο» αστέρι.
(βλέπε επί του θέματος και το εντελώς συναρπαστικό βιβλίο Η κόμη της Βερενίκης του καθηγητή Γιώργου Γραμματικάκη, ενός επιστήμονα που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι και ποιητής).
Ηρεμήστε, κύριοι, και τ’ αστέρια πεθαίνουν. Όμως, μέχρι να πεθάνει και το δικό μας αστέρι, ο ζωοδότης στην πιο απόλυτη κυριολεξία Ήλιος, ο μεγάλος Θεός, πρέπει να φροντίσουμε από τώρα για τους απογόνους, κοντινούς και μακρινούς. Πολλούς, πολύ απασχολούσε το δύσκολο πρόβλημα της μοίρας των απογόνων. Όμως, κανείς εκτός απ’ το Μαρξ δεν πήρε τόσο στα σοβαρά το πράγμα. Τόσο σοβαρά το πήρε, που όλη του τη ζωή έψαχνε να βρει τους νόμους κίνησης της ιστορίας, προκειμένου να βολευτούν καλύτερα οι απόγονοι.
Ηρεμήστε, κύριοι, ο μεγάλος ανατροπέας Μισέλ Φουκώ στο βιβλίο του Αρχαιολογία της γνώσης ίσως σας πείσει πως «ο άνθρωπος είναι μια προκατάληψη». Ο ίδιος ο άνθρωπος αποφάσισε κάποτε να δώσει προνόμια στον άνθρωπο, λες και δεν δικαιούνταν προνομίων όλα τα άλλα όντα, έμψυχα και άψυχα. Γιατί, δηλαδή, ο Θεός ή όποιος άλλος παντοδύναμος να διαλέξει τον άνθρωπο, συνεπώς και τον καπιταλιστή άνθρωπο και όχι, ας πούμε το σκουλήκι, και να τον κάνει το κατ’ εξοχήν προνομιούχο ον στο Σύμπαν ολόκληρο; Και αν κάποτε εμφανιστούν ακόμα πιο προνομιούχα όντα στο Σύμπαν τι θα πουν οι θεολόγοι, πως έκαναν λάθος εκλαμβάνοντας τον άνθρωπο σαν τον αγαπημένο του Θεού; Και αν αυτά τα εξωγήινα όντα τύχει να έχουν μια αντίληψη για τα πράγματα κάπως … κομουνιστική, ή αναρχική; Νομίζετε πως θα ανατραπεί η τάξη του Σύμπαντος αν ανατραπεί ο καπιταλισμός στη γη;
Αν μπορούσε να ρωτήσει κανείς το σκουλήκι πως βλέπει τον άνθρωπο, θα απαντούσε «σαν άνθρωπο» και θα εννοούσε αυτό που εννοούμε εμείς όταν λέμε «σαν σκουλήκι». Τον άνθρωπο πρέπει να τον αγαπήσουμε κατ’ αρχήν σαν ζωόφιλοι. Όλα τα άλλα θα έρθουν μόνα τους. Αν μετακινούσαμε λίγη από την αγάπη μας για τα ζώα από τα ζώα στον άνθρωπο, όλα τα προβλήματα θα είχαν λυθεί διά της ανθρωποζωοφιλίας.
Η μελέτη της ιστορίας είχε πείσει το Μαρξ πως οι κοινωνίες δεν διαφοροποιούνται εική και ως έτυχε. Μπορεί οι νόμοι κίνησης της Ιστορίας να μη μοιάζουν με τους φυσικούς (που είναι κυκλικοί, δηλαδή σταθερά επαναλαμβανόμενοι), όμως είναι νόμοι χαλαροί και δυσεφάρμοστοι, αλλά νόμοι, Όχι κυκλικοί όπως οι φυσικοί αλλά ευθύγραμμοι. Κι αυτό σημαίνει πως ό,τι γράφει (η ιστορία) δεν ξεγράφει.
Και όταν έρθουν οι εξωγήινοι, η ιστορία του ανθρώπου θα συνεχίσει να γράφεται από τους εξωγήινους. Αλλά και οι εξωγήινοι να μην έρθουν και έρθει ξανά έναν σαν τον άλλο απερίσκεπτος Θεός κατά τη Δευτέρα Παρουσία, πάλι επανάσταση θα έχουμε. Ηρεμήστε, κύριοι, και πάρτε το απόφαση. Απ’ όποια μεριά κι αν δείτε το πράγμα, δεν τη γλιτώνετε την επανάσταση.
Μπορεί να μην υπακούουν αυστηρά στο νόμο της αιτιότητας οι ιστορικοί νόμοι, όμως υπακούουν στο νόμο των πιθανοτήτων, που είναι η μοντέρνα εκδοχή του νόμου της αιτιότητας. Σε τελική ανάλυση, αιτιότητα και πιθανότητα είναι το ίδιο πράγμα. Και η πιθανότητα να είναι ο καπιταλισμός το τελευταίο και τελειότερο στάδιο της κοινωνικής εξέλιξης φαντάζει σαν το άκρον άωτον της προκατάληψης.
Όλοι ξέρουμε πως η ιστορία του ανθρώπου διαφοροποιείται αδιάκοπα καθώς κυλάει μέσα στον ιστορικό χρόνο. Συνεπώς, θα ήταν έξω από κάθε λογική η απαίτησή μας να πάψει να διαφοροποιείται. Το θέμα, λοιπόν, είναι να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε προς τα που κινείται η ιστορία, ποιά είναι η δυναμική της. Αν νομίζετε πως η δυναμική της θα είναι σταθερά καπιταλιστικού τύπου, πέστε μας τότε την άποψή σας για το Γενναίο νέο κόσμο του Άλντους Χάξλευ, που ήταν και αναρχικός και σοφός.
Λοιπόν, μπορεί κανείς να αμφισβητήσει όσο θέλει την αξία και τη σημασία της Οκτωβριανής Επανάστασης, όμως κανείς ποτέ δεν θα καταφέρει να αμφισβητήσει την ύπαρξή της: η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι ένα τετελεσμένο ιστορικό γεγονός. Και σαν τέτοιο αφορά τους πάντες, μαρξιστές και μη, κομουνιστές και μη. Μπορεί να αμφισβητούμε τις προτεινόμενες ποικίλες ερμηνείες των ιστορικών γεγονότων, αλλά τα ίδια τα ιστορικά γεγονότα μόνο οι ολικά ηλίθιοι θα μπορούσαν να τα αμφισβητήσουν και να ρυθμίζουν τη σκέψη τους σαν να μην υπήρχαν. Η Οκτωβριανή Επανάσταση υπήρξε. Ο Λένιν υπήρξε. Οι Μπολσεβίκοι υπήρξαν.
Και ο Στάλιν υπήρξε. Το να λες καλύτερα να μην υπήρχε ο Στάλιν, είναι σαν να λες καλύτερα να μην υπήρχε ο μπαμπάς και η μαμά, γιατί αν δεν υπήρχαν δεν θα υπήρχα ούτε εγώ για να μεταφέρω στους επιγενόμενους την προκατάληψη πως ο άνθρωπος είναι το κατεξοχήν προνομιούχο ον του Σύμπαντος, ή πως ο Στάλιν είναι μια μοντέρνα παραλλαγ΄ητου κλασσικού σατανά. Άλλωστε, εκτός από τον Καλό Δημιουργό του Ευαγγελίου υπάρχει και ο Κακός Δημιουργός του Σιοράν. Μη μου πείτε πως αγνοείτε ακόμα και τον Σιοράν. Για διαβάστε τον και θα δείτε για πότε θα σταματήσετε να φοβάστε και τους επαναστάτες και τους τρομοκράτες.
Η ανατροπή της αυτοκρατορίας των τσάρων και η εγκατάσταση στη θέση της του πρώτου κομουνιστικού καθεστώτος στην Ιστορία δεν είναι απλώς ένα γεγονός αναμφισβήτητο, που κανείς ιστορικός σ’ Ανατολή και Δύση δεν θα μπορούσε να παρακάμψει σα να μην υπήρχε, είναι ένα γεγονός που συνεχίζει να επηρεάζει τις τύχες του κόσμου, σ’ ολόκληρο τον κόσμο, είτε αρνητικά είτε θετικά. Ακόμα και η «μαύρη τρύπα» που δημιούργησε η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού το 1990 και της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 συνεχίζει να επηρεάζει τις τύχες όλου του κόσμου… Να, λοιπόν, που ζούμε ακόμα υπό την επήρεια της Οκτωβριανής Επανάστασης. Τότε μας επηρέαζε η ύπαρξή της, σήμερα μας επηρεάζει η ανυπαρξία της.
Έτσι κι αλλιώς, η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι το μεγαλύτερο ιστορικό γεγονός των δύο τελευταίων αιώνων της παγκόσμιας ιστορίας. Για να βρούμε ένα ανάλογης σημασίας γεγονός πρέπει να πάμε στη Γαλλία του τέλους του 18ου αιώνα. Αν η Γαλλική Επανάσταση του 1789 ήταν αυτή που έδωσε την πολιτική εξουσία στους αστούς, που κατείχαν την οικονομική τουλάχιστον από δύο αιώνες νωρίτερα, η Οκτωβριανή Επανάσταση είναι αυτή που για πρώτη φορά θα δώσει την πολιτική εξουσία στους προλετάριους και τούτο άσχετα από τις στρεβλώσεις που θα υποστεί το καθεστώς μετά την επανάσταση και μέχρι την τελική του πτώση.
Όμως, σ’ αυτό το βιβλίο, δεν μιλάμε για τη ρωσική επανάσταση και τον εκπεσμό της αλλά για τις δυνατότητες της συνέχισής της με άλλον τρόπο, στη Ρωσία ή αλλού, δεν έχει σημασία πού. Οι συγκεκριμένες επαναστάσεις είναι τμήματα της Επανάστασης. Πώς λέμε πως η Τέχνη είναι μία, επιμερισμένη σε έξι ή επτά; Έτσι λέμε και πως η Επανάσταση είναι μία, επιμερισμένη σε πολλές. Κάθε επανάσταση έχει το στυλ της.
Στην Οκτωβριανή Επανάσταση, για παράδειγμα, τα πράγματα έγιναν ανάποδα σε σχέση με τη Γαλλική: πρώτα κατέλαβαν την πολιτική εξουσία οι προλετάριοι και ύστερα επιχείρησαν να γίνουν οικονομική δύναμη. Αλλά δεν έγιναν. Η πολιτική βούληση δεν αρκεί. Ο σταλινισμός ήταν εξόχως βουλησιαρχικός, αλλά τελικά δεν πέτυχε τίποτα που θα μπορούσε να διαρκέσει, αν όχι μέχρι την εμφάνιση (!) της αταξικής κοινωνίας και την εξωοικονομική διαφοροποίηση των ανταγωνιστικών σχέσεων, τουλάχιστον μέχρι που ο καπιταλισμός να εξαντλήσει τις αναπτυξιακές του δυνατότητες και να παραλύσει από μόνος του, υποθέτω μετά τον Γ’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που έρχεται όπου να’ ναι.
“Το στυλ της Οκτωβριανής Επανάστασης” είναι κεφάλαιο στο βιβλίο του Βασίλη Ραφαηλίδη “Η μεγάλη περιπέτεια του μαρξισμού”, Εκδόσεις του εικοστού πρώτου (σελ. 171 – 175).
Αντιγραφή – επιμέλεια: Γούσης Κώστας
Το πλήρες άρθρο με τις υπογραμμίσεις:
πηγή:http://ilesxi.wordpress.com
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου