Μετά το κούρεμα, ζητείται σχέδιο

του Παύλου Τσίμα

ΝΕΑ 28-10-2011

Αν κάτι καταλάβαμε αυτές τις ημέρες και νύχτες των σκληρών διαπραγματεύσεων, καθώς βομβαρδιζόμασταν με τα σκοτεινά σανσκριτικά των κουρεμάτων, είναι ότι η Γερμανία έχει κάποιο σχέδιο για την Ελλάδα, η Γαλλία ένα άλλο, το ΔΝΤ μια δική του διαφορετική παραλλαγή και η τρόικα είχε, φυσικά, κι αυτή ένα δικό της σχέδιο - αυτό που απέτυχε με πάταγο. Αλλά μείναμε με την απορία: η Ελλάδα έχει ένα δικό της σχέδιο για τον εαυτό της και την τύχη της;

Είναι βέβαιο πως όταν ξεκίνησε η μεγάλη περιπέτεια της κρίσης, πάνε τρία χρόνια, η χώρα δεν είχε ούτε σχέδιο ούτε ανακλαστικά.

Πίστεψε πρώτα, και το έλεγε περήφανη η τότε κυβέρνηση, ότι είναι «θωρακισμένη» έναντι της κρίσης κι ότι ο τυφώνας θα περνούσε πάνω από τα κεφάλια μας χωρίς να μας αγγίξει. Ισως επειδή μας αγαπά ο Θεός. Επειτα, όταν έγινε φανερό ότι η συμφορά μάς έκρουε την θύρα, χάσαμε εννιά πολύτιμους μήνες παίζοντας την εκλογική κολοκυθιά, ψάχνοντας ημερομηνία κατάλληλη για εκλογές. Στο μεταξύ οι μεγάλες αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας επιδεινώνονταν. Νέο χρέος σωρευόταν πάνω στο βουνό του χρέους, μεγαλύτερο έλλειμμα στο ήδη πελώριο εμπορικό έλλειμμα. Οι εκλογές έδωσαν στη νέα κυβέρνηση την ευκαιρία μιας επανεκκίνησης, ώστε να κερδηθεί ο χαμένος χρόνος. Αλλά αντ' αυτού νέος χρόνος χάθηκε. Η νέα ηγεσία αντί να κινητοποιήσει σε πανστρατιά τις δημιουργικές δυνάμεις της χώρας, απεσύρθη στα ενδότερα ενός στενού πολιτικού κύκλου. Κι όταν μετά από λίγο οι «αγορές» μάς κλείδωσαν, με απροσδόκητη βία, έξω από τον παράδεισο των δανεικών, η Ελλάδα ζήτησε εξωτερική βοήθεια, αναθέτοντας στους «διασώστες» να εκπονήσουν τον δικό τους οδικό χάρτη, χωρίς δικό της σχέδιο και πρόγραμμα. Ετσι προέκυψε μια copy paste συνταγή, που η ελληνική διοίκηση απέτυχε με παροιμιώδη τρόπο να εφαρμόσει αλλά και οι συντάκτες της θεωρούν πια πως, εκ κατασκευαστικού λάθους, αστόχησε.

Ο κύκλος του Μνημονίου, έτσι κι αλλιώς, έκλεισε. Το κούρεμα του χρέους, που διαπραγματευόταν ολονυκτίς η ευρωπαϊκή ηγεσία - με την Ελλάδα και πάλι να παίζει άμυνα, όχι να διεκδικεί δικούς της στόχους - βάζει τέλος σε μια φάση 18 χαμένων μηνών. Μια νέα φάση αρχίζει.

Οι Αμερικανοί λένε «στη ζωή δεν παίρνεις αυτά που αξίζεις, παίρνεις αυτά που καταφέρνεις να αποσπάσεις διαπραγματευόμενος». Κι αυτό που ως τώρα πήραμε ήταν αυτό που διαπραγματευθήκαμε, όχι αυτό που μας άξιζε. Γιατί, ασφαλώς, δεν μας αξίζει η εικόνα του κράτους-παρία, που τυγχάνει «ειδικής ρύθμισης», που τιμωρείται, προς παραδειγματισμό των άλλων, με καταθλιπτική πολύχρονη λιτότητα και που πρέπει, ο ανεπρόκοπος, να τεθεί υπό διαρκή επιτροπεία. Αλλά δεν καταφέραμε να διαπραγματευθούμε κάτι καλύτερο.

Και τώρα; Το κούρεμα του χρέους ήταν αναπόφευκτο. Και, αδιαμφισβήτητα, ωφέλιμο. Η διαγραφή του βάρους ενός μέρους του «νεκρού κεφαλαίου» είναι προϋπόθεση ώστε να βγει η χώρα από τον φαύλο κύκλο ύφεση-λιτότητα-υπερχρέωση. Αναγκαία, αλλά όχι ικανή. Θα πρέπει το κούρεμα να συνοδεύεται από όρους που επιτρέπουν τη δημιουργία νέου εισοδήματος, ανάπτυξης. Και ο κίνδυνος είναι, αντ' αυτού, να συνοδεύεται με όρους αφόρητης, πολύχρονης λιτότητας - το υπαινίχθηκε η κ. Μέρκελ - που θα εμποδίζουν την παραγωγή νέου εισοδήματος, θα βαθαίνουν την ύφεση και θα οδηγήσουν, τελικά, στην αντικατάσταση του διαγραφέντος χρέους με νέο, ακόμη πιο δυσβάστακτο για μια οικονομία όλο και πιο εξασθενημένη, όλο και πιο αδύναμη.

Με τις υγείες μας το κούρεμα, λοιπόν. Αλλά είναι καιρός, επιτέλους, τρία ολόκληρα χρόνια μετά το ξέσπασμα της κρίσης, να ακούσουμε κι ένα ελληνικό σχέδιο, ένα εθνικό - αν δεν ακούγεται πολύ βαρύγδουπο - πρόγραμμα που να δίνει ελπίδες ανάπτυξης. Και μια βάση διαπραγμάτευσης για μια καλύτερη μοίρα.